Najpoznatiji umetnički pravci u slikarstvu

Slikarstvo se u, određenom obliku, prvi put javlja još u paleolitu, 30.000 godina pre naše ere. To je umetnost koja teži da izrazi ideje, emocije i lične percepcije stvari i događaja, sa određenim estetskim kvalitetima. Tokom svoje istorije slikarstvo je usvajalo različite forme u zavisnosti od upotrebe različitih materijala i tehnika.

Tokom vekova smenjivale su se različite metode i umetnički stilovi, kao i teorije u vezi svrhe umetnosti. Ipak, ovi metodi i stilovi, u nekim slučajevima, ponovo su se javljali u kasnijim epohama u nešto izmenjenom obliku. Slikarstvo je tokom svoje duge i bogate istorije doživelo mnoge forma i oblike, ali je i dan danas jedan od najznačajnijih vidova umetnosti.

Slikarski pravci – forme slikarstva od praistorije do danas

Najstarije poznate slike naslikane su na zidovima pećina koje su, pre oko 30.000 godina, služile kao sklonište tadašnjim ljudima. Te slike oslikavane su pigmentima koji su dobijani iz prašine različitih zemljanih minerala i mešani sa životinjskom mašću, belancetom jajeta, ekstraktima iz biljki, pa čak i sa krvlju.

Pre više od 5.000 godina dominantno je bilo egipatsko slikarstvo, gde su tadašnji umetnosti oslikavali zidine grobnica faraona. Oko 1.500. godine pre nove ere razvijalo se minojsko slikarstvo koje su karakterisali živopisni koloriti.

Značajno je napomenuti i starogrčko i rimsko slikarstvo u kojima su, prvenstveno, dominirali naturalistički prikazi mitoloških ili ritualnih scena, kao i prikazi pejzaža, mrtve prirode i svakodnevice.

Pred vama su hronološko prikazani slikarski pravci koji su oblikovali umetnost od srednjeg veka pa na ovamo. Pravci u slikarstvu su se tokom godina pretapali iz jednog u drugi, pa se ne može sa stopostotnom sigurnošću tvrditi od koje do koje godine je određeni pravac bio aktuelan. Navedene godine predstavljaju samo okvirni početak i kraj određenog umetničkog stila.

• Renesansa – od 1350. do 1550. godine
• Manirizam – od 1515. do 1600. godine
• Barok – od 1600. do 1750. godine
• Klasicizam – od 1700. do 1770. godine
• Neoklasicizam – od 1780. do 1830. godine
• Romantizam – od 1800. do 1860. godine
• Impresionizam – od 1870. do 1920. godine
• Simbolizam – od 1880. do 1920. godine
• Ekspresionizam – od 1885. do 1925. godine
• Kubizam – od 1906. do 1925. godine
• Futurizam – od 1909. do 1916. godine
• Dadaizam – od 1916. do 1924. godine
• Nadrealizam – od 1924. do 1950. godine
• Apstraktni ekspresionizam – od 40-ih godina 20. veka
• Pop art – od 1960. godine
• Konceptualna umetnost – od 60-ih godina 20. veka
• Hiperrealizam – od 70-ih godina 20. veka
• Postmodernizam i Savremena umetnost – od 90-ih godina 20. veka

U nastavku ćemo vam predstaviti neke od najpoznatijih pravaca u slikarstvu, u periodima koji su iznedrili neke od najistaknutijih svetskih umetnika i kada su nastala neka od najupečatljivijih umetničkih dela koja su oplemenila svet.

Renesansa slikarstvo – dominantni period evropske umetnosti srednjeg veka

Renesansa u slikarstvu obuhvata jedan značajan period od oko dva veka. Tehnika koja preovlađuje u ovom slikarskom periodu je slika u temperi, a dela su najčešće religiozne sadržine. Sredinom 15. veka pojavljuje se tehnika slikanja uljanim bojama.

Počinje da se razvija i uvođenje nekih drugačijih motiva kao što su portret, pejzaž ili mrtva priroda, ali i dalje u značajnoj manjoj meri nego slike religioznog karaktera. To je period kada se u slikarstvo uvela perspektiva – slikari su naučili da predstavljaju prostor i njegovu dubinu.

Neki od najpoznatijih umetnika tog doba predstavljali su i senke na svojim delima, a svakako najistaknutiji među njima bio je Leonardo Da Vinči.Ovaj umetnik je tretirao crtež kao sredstvo koje u renesansnoj umetnosti služi za poboljšavanje slike. Pažnju je pridavao i pokretu, anatomiji, crtama lica koje izražava emocije.

Barok u slikarstvu kao dinamički odgovor na renesansu

Barokne slikarske kompozicije su uglavnom velikih razmera. Barok se formirao od teme koja nagoni čoveka na razmišljanje, i onih koje su trebale čoveka da dirnu i da ga nagone na razmišljanje o potrebi vere. Za to vreme crkva se svim sredstvima trudila da zadrži svoj položaj koji je imala u umetnosti.

Barok u slikarstvu je razvijao odnose svetlosti i senke i težio da razvije dramatiku i patetiku koja se odlikovala snažnom gestikulacijom i dinamikom pokreta, za razliku od statične i smirene renesanse. Pojavljuju se složene kompozicije i neretko se upotrebljava i dijagonalna kompozicija slike. Najznačajniji barokni slikari su Karavađo, Dijego Velaskez, Rubens, Rembrant i mnogi drugi.

Realizam u slikarstvu – prikaz stvarnog života i sveta u kom ljudi žive

Realizam u slikarstvu je bio reakcija na beg romantičara u egzotiku i literarne tendencije umetnosti. Realisti su bili stimulisani važnošću nauke, a u želji da izbegnu da budu pretenciozni, nastojali su da prikažu svet onakvim kakvim ga vidi običan čovek. Kada je u pitanju realizam slikarstvo je, kao i književnost, moglo verodostojnije da prikaže stvarnost i svet ljudi u kojem žive.

Iako su pokušavali da izbegnu samo puki opis stvarnosti, hteli su da daju osećaj neposrednosti za koju su smatrali da nedostaje idealizovanim konceptima romantičara i neoklasicista. U okviru realizma, razvio se i naturalizam. Težnja ove umetnosti bila je da se predstave kopije prirode do najmanjih detalja, a sve pod uticajem rezultata tek pronađenog fotografskog aparata.

Impresionizam u slikastvu

Impresionizam u slikarstvu predstavlja prelazni period između tradicije i revolucije u slikarstvu. Njihov tradicionalizam se ogleda u želji da predstave prirodu u njenom najkarakterističnijem vidu, a revolucionarni stav se vidi kroz novi način predstavljanja svetla i atmosfere.

Pejzaž je postao omiljeni predmet impresionističkog slikarstva, pre svega zbog varijacija lokalnih boja pod atmosferskim i vremenskih uticajima. Cilj impresionista bio je da uhvate prolazne efekte sunčeve svetlosti i senke ili boju nekih drugih vremenskih uslova.

Modernizam u slikarstvu

Preispitivanje umetničkih prinicipa započeto je posednjih decenija 19. veka. Imalo je odlučujući uticaj na stvaranje kritičkog duha svojstvenog umetnosti prve polovine dvadesetog veka. Ova estetska revolucija, prozvana avangardom, je sa sobom donela veliki broj umetničkih stilova i pokreta, u većini slučajeva kratkog daha i usredsređenih na istraživanje novih pravaca i inovativnih likovnih principa.

Savremeno slikarstvo u svojoj osnovi ima opštu kulturu, a pod velikim uticajem je i prirodnih nauka, kao i filozofije. Savremena umetnost želi autonomiju, da ispita koliko daleko se može otići ako se zanemare sva dotadašnja pravila i navike.

Slikarstvo je jedan od najcenjenijih vidova umetnosti. U BAH kreativnoj radionici i Vi možete usavršiti svoje slikarske veštine, ali i naručiti izradu i reprodukciju slika. Možda nećete postati istaknuti umetnik i značajni predstavnik svoje epohe, ali ćete svakako uživati u umetnosti i stvaranju sopstvenih dela.