Barokna umetnost – zbog čega je značajno slikarstvo Baroka?

Barokna umetnost je umetnički stil koji se prvi put pojavio na prostoru Evrope, u Italiji u ranim godinama 17. veka i predstavlja jedan od najznačajnijih stilova u istoriji umetnosti. Ovaj stil se nazivao i stilom kontrareformacije, jer je veličao nadmoć rimokatoličke crkve nad protestantskom. 

Glavna odlika koju je imala barokna umetnost jeste izražavanje osećajnosti i dinamike. Za nju su karakteristični: svetlosni kontrasti, jarke boje, iluzija dubokog prostora, zatim pejzaži mrtve prirode, i tematika mitološke i sakralne kompozicije.

Umetnici iz baroknog perioda su se bavili i tematikom kolonizacije Amerike u 17. Veku, ali i klasnim, polnim, medicinskim, naučnim i ostalim problemima koji su vladali u tom periodu. Najznačajniji primeri koje je barokna umetnost iznedrila ogledaju se u slikarstvu, arhitekturi, vajarstvu i muzici. 

Pročitajte kako se razvijala barokna umetnost u likovnoj kulutri i zašto je ona značajna i dan-danas. 

Barokno slikarstvo – razvoj od 17. veka 

Prve naznake barokne umetnosti pojavile su se još u periodu renesanse i manirizma.

Pokret je podržavala rimokatolička crkva, gde su se nalazile slike sa izrazitim izrazima verskog zanosa i pobožnosti.  Čuveni Isusovci su imali zadatak da, uz pomoć barokne umetnosti, očuvaju uticaj crkve i izbore se za pobedu protivreformacije. 

Barokna umetnost se razvijala u zapadnoevropskim zemljama kao što su Italija, Francuska, Španija i Flandrija. U svakoj od tih zemalja je barokna umetnost postigla određeno nacionalno jedinstvo.

Barokno slikarstvo u Italiji – najznačajniji umetnici i dela

Slikarstvo baroka u Italiji je začeo Mikelanđelo Merisi da Karavađo  čije je najpoznatije i najznačajnije slikarsko delo “Pozivanje svetog Matije” na kom je naslikao trenutak kada Isus Hrist poziva svetog Matiju da ga sledi. Ova slika se danas nalazi u Rimu u crkvi svetog Luja Francuskoj i pravo je oličenje barokne umetnosti Italije.

Pored ove slike, Karavađo je naslikao i druga značajna dela kao što su “Mučeništvo svetog Matije” i “Preobražaj svetog Pavla”. 

Pored Karavađa, istakli su se i drugi slikari kao što su Đovani Batista Gauli koji je naslikao “Trijumf imena Isusovog”, zatim Anibale Karači čije je najpoznatije delo “Ljubavi bogova”, Đovani Frančesko Barbieli koji se smatra najboljim slikarom fresaka. Njegove freske se nalaze u Vili Ludovizi u Rimu i predstavljaju fenomenalno umeće komponovanja kada je u pitanju barok u umetnosti.

Skulpturno izražavanje je najbolje uradio skulptor Lorenco Bernini koji je napravio statuu Davida, Apolona i Dafne, kao i “Zanos svete Tereze”. Pored navedenih statua, bio je popularan i po slikanju portretaKonstance Bonareli i Kardinala Scipiana Borgeza.

Barokni klasicizam u Francuskoj – duh monarhije

Slikarstvo baroka i barokna umetnost uopšte je u Francuskoj dobila poseban oblik baroknog klasicizma, zahvaljujući racionalnom duhu francuske monarhije, gde je kralj bio apsolutistički vladar. 

Najveći primeri baroknog klasicizma su se ogledali u izgradnji dvorca, a najpoznatiji su Versaj, unutar koga su svi slikarski radovi bili pod rukovodstvom francuskog slikara Šarla le Brena. Ogromne dimenzije dvorca Versaja, zajedno sa impozantno oslikanim dekoracijama prostorija, ukazivali su na ogromno bogatstvo i moć Luja XVI.

Najznačajniji francuski slikari u baroknom klasicizmu bili su Antoan Vato, koji je stvarao dela inspirisana francuskom komedijom, slikama Rubensona i životom porodice Mediči, a njegove najpoznatije slike su “Pjer” na kojima je naslikan prizor iz komedije del Arte, kao i “Hodočašće  na Kiteru”.

Žan-Onor Fragonar je bio francuski slikar koji je, inspirisan tematikom suptilne erotike i zabave, naslikao čuvenu sliku “Ljuljaška” poznata i pod nazivom “Srećan slučaj kod ljuljaške” i nastala je da laska baronu i njegovoj ljubavnici. Smatra jednom od remek-dela rokoko slikarstva, odnosno kasnog baroka. 

Barok u slikarstvu u Španiji – Velaskez, Zurbaran i Goja

Kada je u pitanju slikarstvo baroka u Španiji, jedan od najpoznatijih slikara tog doba je čuveni španski slikar Dijego Velaskez. On je bio cenjeni slikar na dvoru kralja Filipa IV u Madridu i jedan od najznačajnijih ličnosti u svetskom slikarstvu. 

Njegovo remek-delo “Made plemkinje” smatra se jednim od najznačajnijih slikarskih dela ikada naslikanih. Velaskez je pretežno slikao mrtvu prirodu i narod, koristeći meko oblikovane mrlje, izrazite kontraste svetlog i tamnog.

Francisko de Zurbaran je španski slikar koji je poznat po duboko religioznim slikama i slikanju monaha, velikomučenika i časnih sestara. Njega su nazvali i španskim Karavađom. Najpoznatije Zurbaranovo dela su “Isus na krstu” i “Sveti Serapije”.

Francisko Goja je jedan od najpoznatijih slikara svih vremena koji je koristio dublji izraz i naglašenu dramatiku u svojim slikama. Najpoznatija Gojina slika je “Treći maj 1808” koja je izložena u muzeju Prado u Madridu i na kojoj je prikazan otpor Napoleonovoj vojsci tokom perioda okupacije 1808. godine.

Barokna umetnost u Holandiji – Rubens i Rembrant  

Najznačajniji barokni slikar flandrijske umetnosti je bio Piter Paul Rubens. Njegovo umetničko obrazovanje u Italiji, neosporan talenat i bogato iskustvo doprineli su tome da Rubens bude upamćen kao jedan od najpoznatijih slikara u istoriji umetnosti.

“Podizanje krsta”, čuvena Rubensova slika na koja se nalazi u Antverpskoj katedrali i koja prikazuje Isusovu patnju i ljude koji pokušavaju da ga pridignu u uspravan položaj. Na ovoj slici je istaknuta Hristova pobožnost i duhovna posvećenost.

Pored ovog dela, Rubens je uradio i druga dela koja su posvećena Hristovom životu i stradanju. 

Rembrant van Rijn je takođe bio značajan flandrijski slikar. Njegova slika pod nazivom “Povratak bludnog sina” prikazuje univerzalnu dramu o praštanju i kajanju čoveka. Rembrant je često koristio motive lične etičke saosećajnosti, što se može videti i u otalim njegovim delima kao što su “Noćna straža”, “Čas anatomije doktora Tulpa”, itd.

Barokna umetnost – jedan od najlepših stilova

Barokna umetnost, koja je na evropskom tlu bila aktuelna sve do 1750. godine, se smatra jednom od najlepših i najznačajnijih pravaca u slikarstvu i istoriji umetnosti uopšte.

Mnoga dela iz baroknog perioda su izložena u raznim muzejima širom sveta, zbog čega privlače veliki broj ljubitelja umetnosti koji, na svojim putovanjima, ne propuštaju da uživaju u remek-delima nekih od najvećih slikara svih vremena!