Nadežda Petrović – priča o čuvenoj srpskoj slikarki

Nadežda Petrović je jedna od najznačajnijih srpskih slikarki iz perioda impresionizma i fovizma. Njene najpoznatije slike, koje su bila izložene u svim najznačajnijim gradovima Evrope, obeležile su kraj 19. i početak 20. veka, a danas se svrstavaju među najvrednijim umetničkim delima u istoriji srpske umetnosti. 

Smatra se jednom od pionira ratne fotografije u Srbiji i ženom koja je ostavila veliki trag u srpskom slikarstvu. Stilski besprekorna, uspevala je da dočara neverovatne predele, ljude, gradove, građevine, i događaje zahvaljujući svom neospornom talentu i posvećenom radu. 

Međutim da li ste znali ko je uopšte bila Nadežda Petrović? Kako je ova srpska umetnica postigla toliko veliki uspeh u jednoj, još uvek, nedovoljno razvijenoj Srbiji u prvim godinama 20. veka? 

Ovo je priča o neverovatnoj, hrabroj i talentovanoj ženi koja je svoju dušu sa uspehom prenosila na slikarsko platno i Srbiji ostavila pravo umetničko blago.

Rani život i školovanje mlade Nadežde Petrović 

Nadežda Petrović je rođena u Čačku davne 1873. godine, kao kćerka Dimitrija Petrovića, načelnika poreske uprave i učitelja slobodoručnog crtanja i majke Mileve, učiteljice. Još kao mala devojčica je pokazivala veliko interesovanje i talenat za crtanje i slikanje, što će joj kasnije u životu postati najveća ljubav i zanimanje koje će je proslaviti širom zemlje.

Godine 1884. cela porodica Petrović se seli u Beograd gde će Nadežda završiti Višu žensku školu. U to doba, njen mentor u slikarstvu bio je čuveni slikar Đorđe Krstić koji je prepoznao veliki potencijal u mladoj slikarki. 

Zahvaljujući njenoj ljubavi prema slikarskoj umetnosti, ona je 1891. godine uspeva da stekne diplomu za nastavnika crtanja u srednjim školama, kako bi svoje veštine prenela na mlade umetnike. 

Dve godine kasnije, 1893. Nadežda Petrović postaje profesor umetnosti na ženskom Unverzitetu u Beogradu, da bi potom svoj umetnički talenat nastavila da razvija u školi crtanja Kirila Kutlika.

Škola slikanja u Minhenu – ključan period umetničkog razvoja 

Godine 1989. odlazi u Minhen kako bi usavršila svoje slikarske sposobnosti u renomiranoj, privatnoj slikarskoj školi Antona Ažbea i Juliusa Ekstera. Kod ovog umetnika, mlada Nadežda je naučila velike lekcije koje će joj kasnije pomoći da napreduje i ostvari svoj pun potencijal kao vrhunska slikarka i da usavrši svoju tehniku slikanja. 

Ažbe je Nadeždi preneo značaj jedinstva crteža, kompozicije i boje i koliko je važno da se oni nipošto ne odvajaju na slikarskom platnu, kao i da je adekvatna upotreba boja ključan element u postizanju uspešnog slikarskog dela. Uz mentorstvo ovog velikog umetnika, Nadežda Petrović je iskusila i svoje prvo slikanje u prirodi. 

Tokom boravka u ovom nemačkom gradu, u kom se neplanirano zadržala četiri pune godine, Nadežda je stekla neverovatne veštine, fenomenalnu tehniku, preciznost i samopouzdanje koje će joj omogućiti da naslika neka od svojih najvećih umetničkih dela. Za to vreme je takođe naučila nemački, francuski i ruski jezik. 

Nadeždin život po povratku u prestonicu Srbije 

Nakon povratka u Srbiju, Nadežda je održala svoju prvu slikarsku izložbu u Beogradu 1900. godine, koja je privukla veliku pažnju svih zaljubljenika u umetnost. 

Tri godine kasnije, nakon Ilindanskog ustanka za nezavisnost Makedonije ju je navela da zajedno sa Milicom Dobri i Delfom Ivanić osnuje humanitarnu organizaciju u Beogradu pod nazivom Kolo srpskih sestara, nakon čega je otišla u Makedoniju kako bi razdelila svu prikupljenu humanitarnu pomoć.

Godine 1903., Nadežda Petrović se vraća u Srbiju kako bi se vratila slikarstvu. Osnovala je Prvu jugoslovensku umetničku koloniju u dva srpska grada, Pirotu i Sićevu. U tom periodu, pa sve do 1909. godine, Nadežda se više posvećivala humanitarnom radu nego slikanju. Ono što ju je navelo da se ponovo vrati svojoj najvećoj ljubavi, slikarstvu, jeste njena poseta i snažan utisak izložbe fovističkog slikara Anrija Matisa.

Nakon toga, ona odlazi u Pariz kako bi učestvovala na grandioznoj izložbi rame uz rame sa čuvenim slikarima Pikasom, Marijom Loransen i Matiom gde je izložila njena najveća dela “Bulonjska šuma” i “Bogorodična Crkva”. 

Ratne godine i lečenje ranjenih srpskih vojnika 

Uprkos fenomenalnom uspehu koji je ostvarila na izložbi u Parizu, došle su godine rata koje su joj poremetile sve planove i zauvek je odvojile od njenog životnog poziva i najveće ljubavi. Prvi balkanski rat je bio na pomolu, i Nadežda Petrović je otišla na prve linije fronta kako bi lečila ranjene srpske vojnike. 

Međutim, čak ni ratna dešavanja nisu uspela da je u potpunosti odvoje od povremenog slikanja u međuvremenu, između previjanja ranjenika i spašavanja života. Osim Prvog balkanskog rata, bila je bolničarka i u Drugom balkanskom i Prvom svetskom ratu. 

Godine 1913. nastala je njena čuvena fotografija na kojoj je Nadežda ovekovečena kao ratna bolničarka u crnini, sa crvenim krstom na rukavu kaputa. Jedna od njenih poslednjih slika koju je naslikala, bila je slika pod nazivom “Vezirov most” gde je zapisala sldeće reči: “…kao jedina bolničarka, negovala 80 tifusnih bolesnika…”

Poslednje godine života velike umetnice 

Nakon čuvenih pobeda srpske vojske u Kolubarskoj i Cerskoj bici, Nadežda Petrović se 1915. godine upućuje u Skoplje kod svoje porodice, koja je tada boravila u makedonskoj prestonici. 

U tom periodu, shvata da svoju budućnost želi da posveti lečenju ranjenika, nakon čega odlazi u valjevsku bolnicu. Tokom svog obilaska valjevačke vojske, veliki vojvoda Živojin Mišić je poklonio medalju za hrabrost Nadeždi, zbog njene neverovatne hrabrosti i velike pomoći ranjenim srpskim vojnicima.

Posle Suvoborske bitke, Valjevom se proširila epidemija tifusa, od kog je obolela i sama Nadežda krajem marta 1915. Samo nedelju dana kasnije, 3. aprila je preminula.

Žena koja je donela evropski duh Moderne u srpsko slikarstvo 

Zahvaljujući vrhunskom obrazovanju i odličnim mentorima, Nadežda Petrović je u Srbiju donela evropski duh Moderne i pokrenula pravu revoluciju u srpskom slikarstvu sa delima koja su odisala individualnim izrazom i koloritnim ekspresionizmom. 

Njena neumorna želja za učenjem i usavršavanjem ju je odvela na mnoga putovanja širom evrope gde se susretal sa značajnim svetskim slikarima kao pto su Horman i Kadinski. Znala je da je njen životni poziv slikarstvo i zato je svu svoju životnu energiju i pažnju usmerila na svoj stvaralački rad. 

Životna iskustva, kao i mnogi događaji i doživljaji sa raznih putovanja, pomogli su joj u nameri da oblikuje i definiše svoj jedinstveni izraz u slikanju koji je postao prepoznatljiv i van granica naše zemlje. 

Najpoznatija slikarska dela velike umetnice

Neka od najznačajnijih i najpoznatijih dela ove velike srpske umetnice su: “Bavarac sa šeširom”, “Breze”, “Vršidba”, “Kupačice”, “Sedeći ženski akt”, “Iz Iberžea”, “Drvo u šumi”, “Vodenica”, “Resnik”, “Prizrenka (Ciganka)”; “Portret Kosare Cvetković”, “Jevrejska mala u Beogradu”, itd.

Zanimljivosti o Nadeždi Petrović 

• Lik Nadežde Petrović se od 2005. godine nalazi na novčanici od 200 dinara
• Dve Osnovne škole nose njeno ime, na Novom Beogradu i u Velikoj Plani
• Njena romansirana biografija je opisana u romanu Ivanke Kosanić “Jedan mogući život”
• 12. Oktobra 2015. godine, kompanija Gugl je obeležila 142. godine od njenog rođenja, sa specijalno dizajniranim “dudlom” na internetu